In het kader van de feestelijkheden rond de 700ste verjaardag van Amsterdam werd in de zomer van 1975 een grootschalig nautisch evenement georganiseerd, dat diverse schepen uit de hele wereld trachtte samen te brengen voor een ongeziene massatentoonstelling in het havenkwartier. Het bleek een enorm succes, zeker voor herhaling vatbaar. En zo is SAIL AMSTERDAM uitgegroeid tot een indrukwekkende vijfjaarlijkse publiekstrekker, die dit weekend dus aan z’n achtste editie toe is. Ruim zeshonderd vaartuigen zullen vandaag gezamenlijk binnenvaren, waarbij de masten van de befaamde Tall Ships, ruim een maand geleden nog te gast in Antwerpen, natuurlijk het meest in het oog springen. Daarnaast zal een aantal replica’s van bekende historische schepen aanmeren, alsook een bonte mengeling van marineschepen, reddingsboten en hypermoderne vaartuigen. Een adembenemend schouwspel, waarmee de Stichting SAIL AMSTERDAM, die instaat voor de organisatie, deze keer de kaap van twee miljoen bezoekers hoopt te ronden. Daaronder ook de ietwat zuinigere fractie van de Nederlandse populatie, want de toegang tot het evenement is volledig gratis, inclusief de bijhorende muzikale optredens en andere culturele nevenactiviteiten.
Om voor een schappelijke prijs naar de stad van de ontelbare grachten te varen – pardon, te sporen – liggen er eigenlijk niet zoveel opties open, zodat de keuze snel gemaakt is. Als Limburgers kunnen we een duur grenstarief, vanaf volgende maandag ook nog eens vermeerderd met zeven euro persoonlijke assistentietoeslag, vermijden door vanuit Maastricht te vertrekken, dat eigenlijk maar een steenworp over de grens ligt en bovendien zeer makkelijk bereikbaar is met de bussen van De Lijn. Nochtans durft ook binnen Nederland de prijs voor een treinticket over lange afstand wel eens de pan uit te swingen – zo betaalt de Maastrichtenaar niet minder dan 24,60 EUR voor een enkeltje Amsterdam in tweede klas – door het ontbreken van passformules en prijsplafonneringen, maar deze zomer geldt een geweldige promotie: de NS Zomertoer, goed voor een dagje onbeperkt sporen met twee personen voor amper 45 EUR. Eerste klas krijg je er zelfs nog bovenop.
Aangezien dit biljet pas bruikbaar is na negen uur, lichten we het anker met IC 834 (Maastricht 09:26 – Amsterdam CS 11:52). Ondanks ontelbare uurtjes sporen in het voorbije decennium belooft dit toch een nogal onwennige treinreis te worden, want het zijn vandaag mijn eerste kilometers op het Nederlandse spoorwegennet. En die zullen eerlijk gezegd een bittere indruk nalaten, niet omdat er onderweg problemen opduiken, maar juist omdat alles op wieltjes lijkt te lopen. Pijnlijk is het, te bedenken hoe weinig gelegenheidsreizigers op diezelfde manier met onze teergeliefde NMBS kunnen kennismaken. Het begint eigenlijk al met de behulpzame mentaliteit van het Nederlandse personeel: vriendelijke en correcte aankondigingen in de trein, bij het naderen van een knooppunt steevast een opsomming van alle aansluitingen (met spoornummers), met daarnaast informatie in real time. Ook het materieel, van het type VIRM, laat het niet gauw afweten. Zo vergt een (ont)koppeling niet meer tijd dan de normale stilstand van twee minuten. Dat blijkt trouwens in Sittard, waar een vleugeltrein uit Heerlen wordt samengevoegd met onze stam (9477). Noem het vooral geen motorstel, want dit materieel bestaat uit gemotoriseerde koprijtuigen met daartussen individuele bakken die aan- of afgekoppeld kunnen worden voor onderhoud. Het materieelnummer wordt dan bepaald door enerzijds de lengte van de trein en anderzijds het volgnummer van één dominant tussenrijtuig, meteen ook de reden waarom er op de fronten dus geen nummering te bespeuren is.
De impact van SAIL AMSTERDAM op het dagelijkse leven is ongelofelijk; meer dan de helft van de reizigers aan boord heeft dezelfde bestemming als wij. De trein is dan ook het aangewezen transportmiddel, want het evenement vindt vlakbij de achteringang van het Centraal Station plaats. Minder interessant wordt het wanneer iedereen naar dezelfde trein stormt, maar de hoge frequentie in Nederland kan wel één en ander aan. Concreet rijdt de intercity tussen Maastricht en Amsterdam volgens een halfuurdienst; vanaf Eindhoven zijn er zelfs vier verbindingen per uur, zij het twee met overstap in Utrecht. Gezien de omstandigheden valt de overbezetting nog goed mee, ook al omdat een aantal reizigers de luxe van een volgende trein binnen het kwartier verkiest boven een staanplaats. Behalve een eindje linkerspoor – in Nederland is dat het tegenspoor – tussen Roermond en Weert omwille van werkzaamheden, valt er weinig op te merken, tot we bij het buitenrijden van Utrecht ineens op een rood sein botsen. In België is zoiets schering en inslag, mede door de complexe structuur van het spoorwegennet nabij de Brusselse NZV, maar veel van onze Noorderburen op deze verbinding beschouwen dit blijkbaar als een fenomeen. De treinbegeleider stelt hen meteen gerust via de intercom; enkele minuten later zijn we inderdaad weer vertrokken. Bij aankomst in Amsterdam CS hebben we nog ruim zes minuten vertraging, al schetsen die eigenlijk geen representatief beeld van de rit, temeer omdat onderweg geen enkele aansluiting gesneuveld is.
Twee miljoen bezoekers in vier dagen, dat zijn dus 500 000 koppen waarover we vandaag kunnen lopen. En inderdaad, de kijklustigen staan rijendik op de kades en de bruggen, maar het uitzicht is dan ook meer dan de moeite waard. Honderden boten in alle maten en gewichten varen gelijktijdig door het water, dat blinkt onder de stralende zon. Wat een onvergetelijke belevenis! Ook in het toeristisch centrum soortgelijke taferelen: gezellig drukke winkelstraten, lange rijen voor de musea en drukbeklante gondels in de grachten. Kortom, Amsterdam leeft dit weekend.
Voor de terugreis rekenen we op IC 869 (Amsterdam CS 18:38 – Maastricht 21:13), die tijdig komt opdagen. Een handjevol late pendelaars kijkt lijdzaam toe hoe deze trein massaal overspoeld wordt door dagjestoeristen, waaronder zelfs een aantal gepensioneerde schippers die ook van het spektakel zijn komen genieten. Toevallig bemachtigen we nog een plekje in de stiltecoupé van stam 9417, al blijkt dat enkel uit de verhakkelde zelfklevers tegen de ramen, niet uit de aanstekelijke lachjes en de dolgekke beltonen van een aantal medereizigers. Maar de sfeer zit tenminste goed. Voorbij Utrecht vindt iedereen zelfs een zitplaats, zodat een jongedame, gepakt en gezakt met een draagtas vol versnaperingen en opkikkertjes, haar ronde kan aanvatten. Het zijn zulke diensten die een intercity net dat ietsje meer allure geven. Ze slaagt er bovendien in om hier en daar iets aan de (zee)man te brengen, hetgeen in België blijkbaar niet lukte, want bij ons werd de catering jaren geleden al afgeschaft wegens onrendabel.
De rit verloopt probleemloos tot Eindhoven, waar we zonder morren even wachten op aansluiting van de vertraagde intercity uit Den Haag en Rotterdam. Net zoals vanochtend in de omgekeerde richting, is er voor deze belangrijke overstap ook nu weer een vlekkeloze perronaansluiting voorzien, die dankzij een doordachte sporenligging weinig wisselbewegingen vergt. Drie minuten vertraging worden opgevangen door een lange stilstand in Weert. Dezelfde werkzaamheden als vanochtend maken hier immers een asymmetrie in de dienstregeling noodzakelijk, waarbij het verkeer in zuidelijke richting negen minuten opgehouden wordt. Na een vlotte ontkoppeling in Sittard – men scheidt beide treindelen in een mum van tijd, nog voor de deuren gelost worden – komen we zelfs nog een minuutje te vroeg aan ter bestemming.
Wie SAIL AMSTERDAM ook wil gaan bezoeken, moet trouwens de wind in de zeilen hebben, want zondagavond eindigt het evenement al met een spetterend vuurwerk. Daags nadien staat de massale SAIL OUT op het programma, waarbij alle schepen de haven gezamenlijk zullen buitenvaren.
Schip Ahoi!
In Maastricht kon ik toch nog een paar Belgisch getinte foto's maken:
AM 244 verzekert IC O 480, die tijdens de vakantieperiode ingekort is tot Liège-Guillemins.
De Nederlandse bestemmingsaanduiders hebben deze besparingsronde van de NMBS duidelijk nog niet begrepen:
Groeten,