Op 23 en 24 oktober 1917 slaagt de Duitse generaal Van Bülow erin, een bres te slaan in het Italiaanse front bij Caporetto. De Italiaanse generaal Cadorna heeft opdracht het gat te dichten met de rudimenten van zijn legers, hetgeen uitdraait op een totale mislukking: de hele vallei van de Piave gaat verloren. 4 Franse divisies die samen het Franse Tiende Leger vormen, aangevuld met 2 Britse divisies, snellen de Italianen te hulp. De versterkingen komen tegen half november ter plaatse aan, en hun artillerie doet het tij volledig keren. De troepen van Von Bülow worden teruggedrongen. Eind november bepaalt de Franse legerleiding dat het tijd is om een aantal eenheden die langdurig zwaar te lijden hebben gehad, met verlof te sturen. Vanaf 1 december vertrekt er dagelijks een trein met ongeveer 1000 poilus vanuit Turijn naar Frankrijk.
Modane, 12 december 1917, half tien in de avond. Het is een drukte van belang op het station. De dagelijkse verloftrein met ongeveer 1000 poilus van het Piave-front komt juist binnen. De mannen gaan even de stad in voor een wijntje, en de officieren stappen over op de expresstrein Modane-Parijs, die in gereedheid gebracht wordt. Tegen elf uur zijn de soldaten goeddeels terug op het station. Bij de locomotief staat een groepje mannen te ruziën. Machinist Girard verheft zijn stem vanaf de bok: “Ik ben verantwoordelijk voor dit konvooi. Ik vertrek niet zonder lokomotief achter de trein. Het zijn Italiaanse rijtuigen. Mijn collega heeft al aangegeven dat de remmen van de rijtuigen in beroerde staat verkeren. Ik ken deze lijn. Ik ga zo niet rijden!”
Girard heeft alle reden om zich zorgen te maken. Modane ligt ruim 300 meter hoger dan het volgende station, Saint-Michel-de-Maurienne. Een hoogteverschil dat in minder dan 15 km overbrugd moet worden. In feite is de spoorlijn naar Saint-Michel één lange afdaling met hellingen van gemiddeld 3%. De tweede lokomotief die hem beloofd was, en die nodig was om de trein op die helling af te remmen, wordt ingezet voor een artillerie-konvooi richting Turijn en verder naar het front. De hele trein bestaat nu uit 1 lokomotief, 2 bagagewagens en 17 rijtuigen. De voorste 3 rijtuigen hebben remmen die vanuit de lokomotief bediend worden, daarachter zijn nog 7 rijtuigen voorzien van een handrem, bediend door een remmer. De overige rijtuigen zijn ongeremd. De maximumsnelheid op de spoorlijn is 40 km/h.
De commandant van het station, luitenant Fayolle, wordt erbij gehaald. Hij heeft geen zin in toestanden: duizend man die graag naar huis willen en een slok op hebben… Als dat escaleert heet dat muiterij, en dat moet voorkomen worden, tot iedere prijs. Hij wendt zich tot Girard en briest: “Girard, dit is een bevel. Rijden met die trein en rap wat, of ik laat je executeren! Begrepen?!”
Girard foetert binnensmonds “900 ton aan de haak, gekkigheid...” En zet met tegenzin de trein in beweging.
Binnen heeft iedereen een plaatsje gevonden. De elektrische verlichting is buiten werking, dus veel soldaten hebben een kaarsje aangestoken om bij te kaarten en wat te drinken. Er wordt een beetje jolig gedaan over het incident met Girard en Fayolle. “Ach joh, gedoe met die remmen, schiet toch op…”
De trein begint vlak na het vertrek uit Modane aan de afdaling naar Saint-Michel-de-Maurienne. De soldaten vermaken zich prima, en merken op dat de trein een lekker vaartje ontwikkelt. Als met veel gepiep van de wielen de eerste bocht genomen wordt, en met nog steeds toenemende snelheid ook de tweede bocht gepasseerd wordt, klinkt steeds sneller en nerveuzer het stoomfluitje van Girard, het teken voor de remmers om te proberen vaart te minderen. De remmen van de rijtuigen reageren niet of nauwelijks, en de trein blijft meer en meer snelheid maken. Girard doet wat hij kan, maar is de contrôle over de trein volledig kwijt. Hij laat de zandreservoirs leeglopen voor zijn wielen in de hoop de trein af te remmen, probeert de aandrijving in de achteruit te zetten, maar niets helpt. De stationswachter van La Praz, nog niet op de helft van het traject naar Saint-Michel, ziet de trein met ontstellende snelheid langsbulderen, terwijl de remmen en wielen witgloeiend en hevig vonken sproeiend de eerste brandjes onder de rijtuigen veroorzaken. Ondertussen loopt de snelheid op... 80 km/h…100…120…Links en rechts springen reeds mannen uit de op hol geslagen trein, maar het is te laat : ze slaan te pletter op het talud. Aan boord blijven is ook geen goed plan, zo blijkt al gauw. Het eerste rijtuig, dat leeg was en dus lichter dan de anderen, ontspoort op anderhalve kilometer voor Saint-Michel. De koppeling met de lokomotief en de tender breekt af, en als een raket wordt de lokomotief over de Pont de La Saussaz gelanceerd. Het eerste rijtuig crasht tegen een rotswand met een snelheid rond de 140 km/h, en de andere 18 rijtuigen smakken er met dezelfde snelheid bovenop. De hele trein, zojuist nog een 350 meter lang, is veranderd in een hoop verwrongen staal en hout van ruim 100 meter lang, waaruit een afschuwelijk gekerm opstijgt. Overal woeden kleine brandjes. Al snel grijpt het vuur om zich heen en de puinhopen van de trein blijven branden tot in de namiddag van 13 december. Af en toe hoort men explosies, van handgranaten en patronen die de troepen bij zich hadden.
Vijf dagen en vijf nachten zijn hulpverleners aan het werk, voordat de spoorbaan weer vrij is. Op 17 december wordt de trieste balans opgemaakt :
• 350 mannen konden worden gered
• 207 gewonden worden in omliggende ziekenhuizen verzorgd
• 148 doden worden geïdentificeerd
• 277 doden worden niet geïdentificeerd.
In de volgende dagen overlijden nog eens ruim 100 gewonden. Over het totale aantal doden bestaat behoorlijk wat onduidelijkheid, aangezien deze ramp decennialang stilgehouden werd en gold als militair geheim, maar een algemeen aanvaard dodental is 543. Het geldt nog altijd als de ernstigste treinramp in de Europese geschiedenis.
Na afloop werden zes spoorbeambten aangeklaagd wegens nalatigheid en dood door schuld. Na een proces voor de Krijgsraad in Grenoble op 5, 6 en 7 juli 1918 werden ze onschuldig bevonden en vrijgesproken.
Niet ver van de plaats van de ramp is in 1996 dit monument opgericht ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de ramp. De 425 doden waren de tussenstand van 17 december… 
Bronnen :http://danger-ahead.railfan.net/acciden ... /home.html
http://www.memorial-genweb.org/html/doc ... rienne.pdf
http://www.railsavoie.fr/cartes/stmichel.html
http://fr.wikipedia.org/wiki/Catastroph ... -Maurienne
http://gparam.free.fr/index1.html
Dit artikel is eerder verschenen op ForumEersteWereldOorlog.nl
